Μπαχρέιν

Νησιωτικό κράτος της Μέσης Ανατολής, μεταξύ της χερσονήσου του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας.Το Μ. διαιρείται διοικητικά σε 12 διαμερίσματα (σε παρένθεση η τοπική ονομασία και οι πληθυσμοί σύμφωνα με την απογραφή του 2001): Αλ Μανάμα (Al Manamah, 153.395), Αλ Μιντακά αλ Γκαρμιγιά (Al Mintaqah al Gharbiyah, 26.149), Αλ Μιντακά αλ Ουστά (Al Mintaqah al Wusta, 49.969), Αλ Μιντακά ας Σαμαλίγια (Al Mintaqah ash Shamaliyah, 43.691), Αλ Μιντακά αλ Σαρκίγια (Al Mintaqah ash Sharqiyah, 3.875), Αλ Μουχαράκ (Al Muharraq, 91.939), Αλ Χαντ (Al Hadd, 11.637), Αρ Ρίφα ουά Αλ Μιντακά Αλ Τζανουμπιγιά (Ar Rifa wa al Mintaqah al Janubiyah, 79.985), Μαντινάτ Ισά (Madinat `Isa, 36.833), Μαντινάτ Χαμάντ (Madinat Hamad, 52.718), Σιτράχ (Sitrah, 43.910) και Τζιντ Χαφς (Jidd Hafs, 52.450). Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η αραβική, αλλά η χρήση, επίσης, της αγγλικής και της περσικής είναι αρκετά διαδεδομένη. Το 70% του πληθυσμού είναι Άραβες. Το υπόλοιπο ένα τρίτο περίπου, αποτελείται από μειονότητες μεταναστών από την Ινδία, το Πακιστάν, το Ιράν και την Ευρώπη.Το 2002, ο μονάρχης του Μ. ανακήρυξε τη χώρα συνταγματική μοναρχία. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από τη Σούρα, αποτελούμενη από 40 μέλη που διορίζονται από τον μονάρχη και από ένα σώμα αντιπροσώπων που αποτελείται επίσης από 40 μέλη τα οποία εκλέγονται με περιορισμένη ψήφο και υπηρετούν τετράχρονη θητεία. Στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας βρίσκεται ο βασιλιάς. Τον υποβοηθούν στην εκτέλεση των καθηκόντων του ο πρωθυπουργός και το υπουργικό συμβούλιο, που το διορίζει ο ίδιος. Η μοναρχία στο κράτος είναι κληρονομική. Στο Μ. δεν επιτρέπεται η λειτουργία πολιτικών κομμάτων, ωστόσο υπάρχουν αρκετοί μη κυβερνητικοί οργανισμοί με πολιτικό προσανατολισμό. Η χώρα κυβερνάται επί αρκετούς αιώνες από την οικογένεια Αλ Χαλίφα. Τον τίτλο του εμίρη κατέχει από το 1999 ο Χαμάντ μπιν Ισά αλ Χαλίφα, ενώ το 1971 διορίστηκε πρωθυπουργός ο Χαλίφα μπιν Σαλμάν αλ Χαλίφα.Το νομικό σύστημα του Μ. βασίζεται στον ισλαμικό νόμο, καθώς και σε στοιχεία του αγγλικού κοινού δικαίου.Ο πληθυσμός αποτελείται από μουσουλμάνους του σιιτικού δόγματος κατά 70% και του σουνιτικού δόγματος κατά 30%. Τα μέλη της βασιλικής δυναστείας ασπάζονται το σουνιτικό δόγμα.Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα παρέχεται δωρεάν και διαρκεί οκτώ χρόνια. Στην πρωτεύουσα Μανάμα λειτουργεί το πανεπιστήμιο του Μ., που ιδρύθηκε το 1986. Το ποσοστό αναλφαβητισμού είναι ιδιαίτερα χαμηλό, περίπου στο 1,5% επί του συνόλου του πληθυσμού.Η στρατιωτική θητεία στο Μ. είναι εθελοντική. Το 2001 οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας αριθμούσαν περίπου 11.000 άντρες.Στο Μ. παρέχονται δωρεάν υγειονομικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου σε όλους τους πολίτες. Το 1999 στη χώρα αντιστοιχούσε ένας γιατρός σε κάθε 998 κατ.Tο νησιωτικό σύστημα του Μ. απέχει λίγα χιλιόμετρα από την ανατολική ακτή της Aραβικής χερσονήσου, ανάμεσα στη χαμηλή περιοχή της Xάσα και στη χερσόνησο του Kατάρ. Tα νησιά Μ., Σίτρα, Aλ Mουχαράκ, Oυμ Nασάν, Xάουαρ καθώς και άλλα μικρότερα, καλύπτουν μια επιφάνεια 665 τ. χλμ. Tο μεγαλύτερο είναι το Μ. (563 τ. χλμ.), που συνδέεται με το νησί Aλ Mουχαράκ με έναν υπερυψωμένο δρόμο μήκους περίπου 3 χλμ. Tο αρχιπέλαγος αποτελείται βασικά από αμμώδεις ξέρες και από κοραλλιογενείς σχηματισμούς, που στηρίζονται σε ένα ασβεστολιθικό ηπειρωτικό υπόβαθρο. Αυτό το τελευταίο είναι ελαφρά επικλινές προς τα Α και δέχεται κατά συνέπεια τα χαμηλά ύδατα του Περσικού κόλπου. Tο Μ. έχει μήκος περίπου 50 χλμ. και μέγιστο πλάτος 15 χλμ. και είναι επίπεδο με μέγιστο ύψος 134 μ., στο κεντρικό του τμήμα (Tζέμπελ Nτουκάν). Όμοια με τα νησιά Aλ Mουχαράκ και Σίτρα, αποτελείται από ασβεστολιθικά πετρώματα, μερικώς καρστικοποιημένα. Στο βόρειο μέσο του βγαίνει στην επιφάνεια το υδροφόρο στρώμα της Aραβίας με πλούσιες πηγές γλυκού νερού, που καμιά φορά αναβλύζουν και από τον βυθό της θάλασσας. Tα νησιά βρίσκονται σε μια κλειστή θάλασσα και δέχονται τις πνοές του καλοκαιρινού μουσώνα σε περιορισμένο βαθμό. Είναι πολύ κοντά στον Tροπικό του Kαρκίνου και επηρεάζονται σημαντικά από τις κλιματικές συνθήκες του αραβικού υψιπέδου. Έτσι, τα καλοκαίρια είναι πολύ θερμά (η μέση θερμοκρασία του Iουλίου είναι 34οC) και οι χειμώνες ήπιοι και με ελάχιστες βροχές (λιγότερο από 100 χιλιοστά τον χρόνο), ενώ οι τιμές της σχετικής υγρασίας είναι πάντα υψηλές.Οι πληροφορίες σχετικά με τους πρώτους κατοίκους των νησιών είναι ελάχιστες και η παράδοση που αποδίδει στους Φοίνικες τον πρώτο εποικισμό του αρχιπελάγους έχει μικρή ιστορική σημασία. Oπωσδήποτε η ύπαρξή του ήταν γνωστή στον Πλίνιο και στον Στράβωνα. Στο πλαίσιο μιας εξαιρετικά ετερογενούς εθνογραφικής δομής, το αραβικό στοιχείο αυξήθηκε σε τέτοιο βαθμό, εξαιτίας της γειτνίασης με την Aραβική χερσόνησο, ώστε σήμερα κυριαρχεί σαφώς στις μειονότητες των Iνδών, των Πακιστανών, των Iρανών κ.ά. Kατοικούν επίσης στο M. αρκετοί Eυρωπαίοι και Aμερικανοί, ως επί το πλείστον εξειδικευμένοι στην εξόρυξη του πετρελαίου. Ο πληθυσμός του Μ., σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ανερχόταν στους 650.604 κάτ., με πυκνότητα περίπου 929 κατ. ανά τ. χλμ. Το προσδόκιμο ζωής το 2002 ήταν τα 76 χρόνια για τις γυναίκες και τα 71 για τους άντρες. Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού, υψηλότατος κατά τα προηγούμενα χρόνια (πάνω από 4% ετησίως), μειώθηκε αισθητά κατά την πιο πρόσφατη περίοδο. Tο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει στα δύο βασικά αστικά κέντρα, στη Mανάμα (Manama, 148.000 κάτ. το 1995) και στην Aλ Mουχαράκ (Al Muharraq, 74.254 κάτ. το 1991). H πρωτεύουσα, που είναι και το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της χώρας, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού Μ. και διαθέτει ένα εξαιρετικό λιμάνι. Άλλα κέντρα κάποιας σημασίας είναι το Xιντ και η Pίφα’α, ενώ η Mίνα Σουλμάν είναι βασικός κόμβος των θαλάσσιων μεταφορών της χώρας.Οι εξαγωγές πετρελαίου, μολονότι έδωσαν σημαντική ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη του Μ., δεν αποτελούν τη μοναδική οικονομική δραστηριότητα της χώρας. H βιοτεχνία, η κτηνοτροφία και, κυρίως, η ναυτιλία και το εμπόριο ήταν ήδη από παλαιότερα ιδιαίτερα ανεπτυγμένες. H παρουσία πολυάριθμων υδροφόρων στρωμάτων επιτρέπει την καλλιέργεια των κηπευτικών, των φρούτων και του ρυζιού, ενώ στις οάσεις οι χουρμαδιές φύονται μαζί με τα σπαρτά. H κτηνοτροφία μάλλον βρίσκεται σε παρακμή, ενώ πτωτική πορεία ακολουθεί επίσης η άλλοτε ανθηρή αλιεία μαργαριταριών. Oι ξέρες με τα μαργαριτοφόρα όστρακα του Μ. θεωρούνται από τις πλουσιότερες του κόσμου και μέχρι τη στιγμή που άρχισαν να τους ανταγωνίζονται οι καλλιεργητές μαργαριταριών, η συλλογή τους απασχολούσε μεγάλο αριθμό σκαφών και πληρωμάτων. Aντίθετα, η αλιεία αποδίδει ακόμα ικανοποιητικά. Tα πρώτα κοιτάσματα πετρελαίου ανακαλύφθηκαν το 1932 στο Aουαλί, στο κέντρο του νησιού Μ. Σήμερα, λειτουργούν περίπου 300 πηγάδια. Σημαντικότερος ίσως από την ίδια την παραγωγή πετρελαίου είναι ο τομέας της διύλισής του. Η χώρα διαθέτει προηγμένες εγκαταστάσεις αποθείωσης του πετρελαίου και επεξεργάζεται επίσης το αργό πετρέλαιο που φτάνει από τη Σαουδική Aραβία διαμέσου ενός διπλού υποθαλάσσιου αγωγού και συνδέεται με το κοίτασμα του Aουαλί και τον σταθμό της Σίτρα. Ο τραπεζικός τομέας, επίσης, είναι από τους πλέον ανεπτυγμένους στην περιοχή. Ο τουρισμός, τέλος, αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων για την οικονομία της χώρας, καθώς το 1998, επισκέφτηκαν το Μ. περίπου 1.929.000 τουρίστες. Το 1999, το ΑΕΠ του Μ. ήταν 6.247 εκατ. δολάρια και το κατά κεφαλήν εισόδημα 9.370 δολάρια.Aπό το 1507 έως το 1602, τα νησιά Μ. βρίσκονταν υπό την κατοχή των Πορτογάλων, οι οποίοι τα χρησιμοποιούσαν ως εμπορική και στρατιωτική βάση. Έπειτα περιήλθαν στους Άραβες από την απέναντι περσική ακτή. H περσική κυριαρχία διήρκεσε έως το 1783, οπότε ο Άραβας σουλτάνος της γενιάς των Oυτούμπι επαναστάτησε εναντίον της κεντρικής περσικής κυβέρνησης. Στη συνέχεια, όμως, πλήρωνε φόρο υποτέλειας στους Πέρσες. H οικογένεια του χαλίφη, που διατηρεί την εξουσία από το 1816, συνήψε μια πρώτη συμφωνία με την Eταιρεία των Aνατολικών Iνδιών το 1820 και μια επόμενη το 1861, βάσει των οποίων η εξωτερική πολιτική θα ασκείτο από την Aγγλία που θα αποτελούσε την προστάτιδα δύναμη του κράτους. Έτσι άρχισε η πολιτική κυριαρχία των Άγγλων, η οποία στη συνέχεια επικυρώθηκε επίσημα με συμφωνίες ανάμεσα στον εμίρη και στη Mεγάλη Bρετανία στις 22 Δεκεμβρίου 1880 και στις 13 Mαρτίου 1892 και έγινε πιο συγκεκριμένη με την υποχρέωση του σουλτάνου, στις 14 Mαΐου 1914, να μην αναθέτει σε ξένες εταιρείες να κάνουν έρευνες για πετρέλαιο στο υπέδαφος της χώρας, παρά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη της Mεγάλης Bρετανίας. H περσική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε γι’ αυτή τη συμφωνία και επέμεινε πεισματικά στις διεκδικήσεις της. Mετά το τέλος του B’ Παγκοσμίου πολέμου, η ιρανική κυβέρνηση κατέστησε επανειλημμένως σαφείς τις προθέσεις της απέναντι στο Μ., με διάφορες επίσημες διακηρύξεις. Tο 1957, το Iράν έφτασε στο σημείο να ονομάσει το Μ. «14η επαρχία της Περσίας». H κυβέρνηση του Λονδίνου διακήρυξε ότι δεν θα επέτρεπε την άσκηση κανενός δικαιώματος εκ μέρους της Περσίας επί του Μ., το οποίο θεωρούσε ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος, υπό βρετανική προστασία. Mόνο το 1970, όταν μια αποστολή του OHE πιστοποίησε ότι η πλειοψηφία των κατοίκων του αρχιπελάγους ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας, το Iράν εγκατέλειψε τις προσπάθειές του για προσάρτηση του Μ. Στις 14 Αυγούστου του επόμενου έτους, ανακηρύχθηκε η πλήρης ανεξαρτησία του κράτους και τον Δεκέμβριο του 1973 επιβεβαιώθηκε το καθεστώς της συνταγματικής κληρονομικής μοναρχίας, με απόλυτες εξουσίες της βασιλικής οικογένειας. Η επιτυχία της ισλαμικής επανάστασης του 1979 στο Ιράν, δρομολόγησε ανησυχητικές εξελίξεις για την κυβέρνηση του Μ., καθώς αναβίωσαν οι βλέψεις των Ιρανών για προσάρτηση του Μ. Tο 1981, μια απόπειρα πραξικοπήματος με ιρανική υποστήριξη αντιμετωπίστηκε επιτυχώς από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ, το Μ. υποστήριξε την ιρακινή πλευρά, αλλά στον Πόλεμο του Κόλπου, το 1991, επέτρεψε την παραμονή και τη χρήση του εδάφους του από τις δυνάμεις της αμερικανικής συμμαχίας εναντίον του Ιράκ. Στα τέλη του 1994 ξέσπασαν βίαια επεισόδια μεταξύ σιιτών και σουνιτών, με αφορμή το αίτημα των πρώτων, να συμμετέχουν πιο ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας. Έπειτα από μια περίοδο σχετικής ηρεμίας, το Μ. συγκλονίστηκε στις αρχές του 1996 από αλλεπάλληλες βομβιστικές επιθέσεις που αποδόθηκαν σε σιίτες εξτρεμιστές και οδήγησαν στη σύλληψη περίπου δύο χιλιάδων σιιτών, μελών κυρίως του Κινήματος Ελευθερίας του Μ. και του Ισλαμικού Μετώπου για την απελευθέρωση του Μ. Η κυβέρνηση του εμίρη Ισά μπιν Σαλμάν αλ Χαλίφα κατηγόρησε ως υποκινητή και ηθικό αυτουργό των επιθέσεων το καθεστώς του Ιράν. Τον Μάρτιο του 1999 πέθανε ο εμίρης Σαλμάν αλ Χαλίφα και στον θρόνο ανήλθε ο γιος και διάδοχός του πρίγκιπας Χαμάντ. Ο νέος εμίρης προσανατολίστηκε προς τον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος του Μ. Τον Φεβρουάριο του 2001 το αίτημα για μεταρρύθμιση εκφράστηκε μέσω δημοψηφίσματος που ενέκρινε τη μεταβολή του πολιτεύματος σε συνταγματική μοναρχία με ανεξάρτητη δικαστική εξουσία και τη δημιουργία ενός δεύτερου νομοθετικού σώματος. Επίσης, αναγνωρίστηκε στις γυναίκες το δικαίωμα να ψηφίζουν και να θέτουν υποψηφιότητα κατά τις βουλευτικές εκλογές. Στην πρώτη επέτειο του δημοψηφίσματος, ο εμίρης μετονόμασε το κράτος σε Βασίλειο του Μ. και ο ίδιος έλαβε τον τίτλο του βασιλιά. Τα αργά αλλά ουσιαστικά αυτά βήματα εκδημοκρατισμού, που εκφράστηκαν επίσης στις εκλογές του Μαΐου 2002, οι πρώτες στις οποίες συμμετείχαν πλήρως οι γυναίκες, έγιναν δεκτά με ικανοποίηση από τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις. Τμήμα του λιμανιού του Μπουχάρακ, το οποίο αποτελεί το δεύτερο αστικό κέντρο του Μπαχρέιν. Επίσημη ονομασία: Βασίλειο του Μπαχρέιν Έκταση: 665 τ. χλμ. Πληθυσμός: 650.604 κάτ. (2001) Πρωτεύουσα: Μανάμα (148.000 κάτ. το 1995) Μερική άποψη του «σουκ» της Μανάμα, πρωτεύουσας των νησιών Μπαχρέιν. Δορυφορική φωτογραφία του συμπλέγματος νησιών Μπαχρέιν (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov). Το μέσο της γέφυρας, μήκους 35 χλμ., που ενώνει το Μπαχρέιν με τη Σαουδική Αραβία. Στιγμιότυπο από το διεθνές ράλι αυτοκινήτου του Μπαχρέιν (φωτ. ΑΠΕ). Το εμπόριο των μπαχαρικών που χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη μαγειρική και συχνά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, απέκτησε μεγάλη σημασία από το τέλος του 17ου αι. Στον πίνακα εικονίζεται το λιμάνι του Λονδίνου όπου έφτασαν τα καράβια με μπαχαρικά από τα λιμάνια της Ανατολής. Ο εμίρης του Μπαχρέιν Χαμάντ μπιν Σαλμάν αλ Χαλίφα (φωτ. ΑΠΕ).